Zgodnie z przepisami drogowego ruchu pojazdami uprzywilejowanymi są te, służące w jednostkach ratownictwa zdrowia, życia oraz ludzkiego mienia. Do grupy pojazdów uprzywilejowanych wchodzą w skład także pojazdy, których używają organy bezpieczeństwa i porządku publicznego. To znaczy, że pojazdami uprzywilejowanymi są dla przykładu karetki , wozy policji, straży miejskiej czy straży pożarnej. Pojazd uprzywilejowany w ciągu akcji bezwzględnie powinien zakomunikować swój udział na trasie, tak aby pozostali uczestnicy ruchu mieli szansę na nie odpowiednio reagować.
Pojazdy uprzywilejowane mają prawa, które mogą zastosować w ustalonych okolicznościach. W zwyczajnych zdarzeniach drogowych są zobowiązane do przestrzegania przepisów i zasad, tak jak pozostali kierowcy. Wyłącznie w sytuacjach, kiedy pojazd uprzywilejowany ma za zadanie zapewnić bezpieczeństwo lub uczestniczy akcji ratowania zdrowia, życia mienia ludzkiego albo jest częścią kolumny pojazdów uprzywilejowanych ma prawo użyć swoich praw. Owym prawem jest możliwość zignorowania przepisów ruchu czy poziomych i pionowych znaków drogowych. Kierowcy pojazdów uprzywilejowanych mogą pominąć sygnalizację świetlną, kierować się pod prąd i zatrzymywać się w przestrzeniach niedozwolonych.
Zastrzeżeniem jest sygnalizowanie uczestnictwa w ruchu sygnałem świetlnym oraz dźwiękowym, przy zapalonych światłach mijania czy światłach drogowych. Dźwięk nie jest konieczny po zatrzymaniu się pojazdu, ale absolutnie konieczne jest utrzymanie wyjątkowej ostrożności. Kierowca pojazdu uprzywilejowanego ma za zadanie w zupełności stosować się poleceń osoby upoważnionej do kontroli ruchu drogowego niezależnie od sytuacji.
Jak zachować się w pobliżu pojazdów uprzywilejowanych?
Każdy uczestnik ruchu drogowego: kierowcy, motocykliści albo piesi muszą pilnować szczególnego zachowania podczas przejazdu pojazdu uprzywilejowanego. Osoba w obecności pojazdu uprzywilejowanego musi usunąć się z drogi, umożliwiając pośpieszną oraz bezpieczną drogę . W takim przypadku dozwolony jest zjazd na pobocze lub pas zieleni czy postój na zatoce albo przystanku autobusowym. Zwykle kierowcy zbliżają się do krawędzi jezdni. W niektórych przypadkach nie powinno się zatrzymywać, aby nie ograniczać ani nie powodować nagłego zatrzymania pojazdu uprzywilejowanego. Tak samo kierowcy, motocykliści czy pojazdy uprzywilejowane powinny wyjątkowo czujnie zachowywać się na skrzyżowaniu, z uwagi na to, że pojazd uprzywilejowany ma prawo się na nim pojawić mimo światła czerwonego. Obok tego piesi również mają obowiązek ustąpić pierwszeństwa dla radiowozu, karetki albo strażackiego wozu. Bezwzględnie nieprzepisowe jest wchodzenie na przejście, także przy zielonym świetle. Osoby, które już weszły na pasy, powinny jak najszybciej z nich zejść. Powinno się pamiętać o tych regułach, bo niestosowanie się do nich grozi wysokim mandatem.
Czy mogę wyprzedzać pojazd uprzywilejowany?
Wyprzedzanie pojazdu uprzywilejowanego wywołuje wiele wątpliwości kierowców. O wyprzedzaniu karetki pogotowia ratunkowego, wozu strażackiego, radiowozu albo innego pojazdu uprzywilejowanego nie zastanawiamy się, gdy biorą udział w akcji ratowniczej albo połączonej z przywróceniem bezpieczeństwa. Wtedy obowiązkiem każdego uczestnika ruchu drogowego jest ustąpienie pierwszeństwa. Jak postępować, gdy pojazd uprzywilejowany pojawi się w ruchu drogowym, jednak nie będzie powiadamiał o swoim pośpiechu?
W terenie zabudowanym bez względu na położenie zabronione jest wyprzedanie pojazdu uprzywilejowanego. Nieważne, czy pojazd wykorzystuje sygnały świetlne i dźwiękowe czy też nie, wyprzedzenie pojazdu uprzywilejowanego w terenie zabudowanym grozi punktami karnymi oraz mandatem. Wyłącznie poza terenem mieszkalnym wolno wyprzedzić pojazdy uprzywilejowane, jeśli nie biorą udziału w żadnej akcji. W czasie manewru wyprzedzania trzeba zachować szczególną ostrożność. Warto wiedzieć, że pojazd uprzywilejowany może stać się potrzebny zawsze, a gdy tak będzie i tak należy mu się bezpieczny przejazd. W pobliżu pojazdu uprzywilejowanego za każdym razem należy troszczyć się o wspólną bezpieczną jazdę.
Kolizja z pojazdem uprzywilejowanym, kto ponosi odpowiedzialność?
Choć każdy pojazd uprzywilejowany posiada swoje prawa, a uczestnicy ruchu drogowego muszą udzielić im pierwszeństwa, w każdej sytuacji może zdarzyć się kolizja z pojazdem uprzywilejowanym. Kolizja z pojazdem uprzywilejowanym nie przesądza, że to inny kierowca automatycznie ponosi odpowiedzialność za wywołanie wypadku. Każdy przypadek zawsze ocenia się indywidualnie, aby przesądzić, która ze stron nie utrzymała odpowiedniej ostrożności oraz wywołała kolizję. Kierowca pojazdu uprzywilejowanego również może zostać uznany za sprawcę oraz pociągnięty do odpowiedzialności, jeśli nie dostosował się do zasad. Oceniane są takie aspekty, jak właściwa sygnalizacja dźwiękowa i świetlna pojazdu uprzywilejowanego, zdolność drugiego kierowcy do zauważenia pojazdu uprzywilejowanego oraz odpowiedniej reakcji. Wpływ ma także ogólny przebieg sytuacji w ruchu drogowym, a nawet warunki atmosferyczne.